Урганч шаҳридаги “Файз” меҳмонхонаси анжуманлар залида USAID ташкилотининг Project HOPE лойиҳаси кўмагида, Ўзбекистон Республикаси соғлиқни сақлаш вазирлиги, фтизиатрия ва пульманология ихтисослашган республика илмий-амалий тиббиёт маркази ва бошқа қатор ташкилотлар ҳамкорлигида силга қарши кураш муассасалари ҳамширалари учун “Сил беморларида даволаниш содиқлигини яхшилаш” мавзусида 3 кунлик семинар-тренинг ташкил этилди.
Бу галги семинар-тренингда Хоразм вилоятининг шаҳар ва туманларида фтизиятор шифокорларга яқиндан кўмак бериб келаётган ҳамшираларнинг фаолиятига асосий эътибор қаратилди. Тадбирда асосий мақсад сил касаллигини даволашга ихтисослашган муассасалар ҳамшираларининг мавзу юзасидан психологик билим ва кўникмаларини ошириш, беморлар билан ишлашда ҳамширалардан талаб этиладиган руҳий қўмакни янада мустаҳкамлашдан иборат бўлди.
Тадбирда Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университетининг малакали профессор-ўқитувчилари, вилоят силга қарши курашиш диспансери шифокорлари ҳамда ОАВ ходимлари иштирок этдилар.
Мутахассисларнинг таъкидлашича, сил ирсий касаллик эмас ва наслдан-наслга ҳам ўтмайди. Фақат яқин мулоқотда бўлганлиги сабабли беморнинг оила аъзолариги касаллик юқиш эҳтимоли юқори бўлади. Бироқ касаллик ўз вақтида тўғри даволанса, бемор бутунлай соғайиб кетиши мумкин.
Юртдошларимизнинг огоҳлиги, ўз саломатлигига эътиборли бўлиши, гигиена талабларига, тўғри ва тартибли турмуш тарзига риоя этиши бу касалликка қарши курашда самарали натижаларни беради. Лекин сил билан оғриган беморда биринчи кўмак руҳий томондан берилиши табиий. Бу галги тадбирда мутахассислар “Тиббий консультация асослари ва алоқа техникаси”, “Сил беморларини даволанишга содиқлигини таъминлаш учун тиббий маслаҳатни ўзи етарлими?”, “Психология бўйича тушунча. Шахсни психологик ҳолатлари”, “Сил беморларининг психологик ҳолатлари”, “Психологик маслаҳат: мақсад ва натижа” каби бир қатор долзарб мавзулар юзасидан интерактив машғулотлар олиб бордилар.
Бугунги семинар-тренингда биринчи маротаба иштирок этишим. – дейди вилоят силга қарши курашиш диспансери қошидаги Мультидисциплинар команда ҳамшираси Ҳовожон Матмуратова. Гуруҳимиз томонидан сил беморларини дори-дармон билан таъминлашга, уларни даъволаниш тартибига эътибор қаратиш асосий вазифаларимиздан бири саналади. Лекин сил билан оғриган беморга биринчи амалий ёрдам руҳий жиҳатдан берилиши жуда муҳим. Ушбу семинар-тренингда ўзим учун беморлар билан ишлашда психологик муомала маданиятига риоя этиш, беморларга руҳий кўмак беришда ҳамширанинг касбий одоби хусусида ҳам назарий, ҳам амалий билим ва кўникмаларга эга бўлдим. Мазкур тадбирда олган маълумотларимни амалий фаолиятимда мунтазам қўллаб боришга ҳаракат қиламан.
USAIDнинг силга қарши кураш дастури мутахассиси Марҳабо Раҳимованинг айтишича, вилоятларда ташкил этилган мультидисциплинар командалар (МДК) иши аҳолининг заиф қатламлари орасида силнинг олдини олиш фаолиятида инновацион ёндашувдан иборат. МДК шифокорлари, ҳамширалари ва аутрич-ходимлари аҳолининг заиф қатламларининг турли сабабларга кўра сифатли ва барвақт тиббий ёрдам олишни билмайдиган вакиллари билан бевосита ишлайдилар. МДК вакиллари улар орасида тушунтириш-ахборот ишларини олиб боради ва беморларнинг онгли равишда тушуниб, тўғри қарор қабул қилган ҳолда силга текширувдан ўтишга ва даволанишни тўла курсини олишида қўллаб-қувватлайди. МДК ходимлари томонидан даволанишга содиқликни оширишга йўналтирилган ижтимоий ва руҳан қўллаб-қувватлаш беморларнинг силдан тўлиқ даволанишига олиб келмоқда.
Семинар-тренингда иштирокчилар гуруҳларга бўлинган ҳолда ўз касбий маҳоратларини яна бир синовдан ўтказишди. Яъни, мазкур касалликни олдини олишда ва даъволаниш жараёнида ҳамширларнинг психологик билим ва кўникмалари юзасидан амалий машғулотлар ва интерактив мулоқотлар олиб боришди.
Бугунги иштирокчиларимиз касб нуқтаи назаридан сил билан оғриган беморлар билан мунтазам ишлайдиган ҳамшираларни ташкил этади. Улар меҳнат фаолияти жараёнида силга чалинган беморлар билан мунтазам ишлайдилар. Бундай фаолиятда улардан нафақат тиббий тажриба, балки психологик кўникмалар ҳам талаб этилади. Беморларда даволанишга бўлган содиқликни мустаҳкамланишида, дори-дармонларни ўз вақтида истаъмол қилишда ҳамда уларнинг ички менида касалликни буткул енгиб ўтишга бўлган ишончни ошишида ҳамширалар, айниқса, МДК ходимлари асосий вазифани бажарадилар. Шу нуқтаи назардан, Хоразм вилоятида силга қарши курашиш муассасалари ҳамширалари билан ташкил этилган семинар-тренинг долзарб аҳамиятга эга бўлиб, тадбир иштирокчиларимиз биз тақдим этган маълумотларни амалиётга тўғри тадбиқ этган ҳолда сил касаллигининг олдини олишда ҳамда ушбу хасталикнинг камайишига яқиндан кўмакдош бўлишларига ишонаман, дейди биз билан суҳбатда Низомий номидаги ТДПУ психология кафедраси доценти Дилором Махмудова.
Тўғри, ушбу касаллик қулоққа эшитилганда давосиз дарддек туюлади. Лекин бугун тиббиёт соҳасидаги замонавий янгиликлар жадал ривожланиши жараёнида ушбу касалликни аниқлаш усуллари тез ва сифатли йўлга қўйилганлиги, тиббий хизматлар давлат томонидан бепул амалга оширилиши ҳамда касалликни даволашда янги тиббий техника ва услублардан фойдаланилаётгани нафақат, бемор учун, балки унинг оила аъзолари, қариндош-уруғлари ва атрофдагилар учун ҳам муҳим аҳамият касб этади.
Интерактив ва очиқ мулоқот шаклида олиб борилган семинар-тренингда фитизиатор-ҳамширалар ўзларини қизиқтирган саволларга жавоб олишлари билан биргаликда, ўзаро фикр алмашиш ва соҳада мавжуд камчиликларни бартарф этиш юзасидан таклиф ва тавсиялар билдириш имкониятига эга бўлдилар.
Мен 20 йилдан буён Хива туманидаги кўп тармоқли поликлиникада силга қарши кураш йўналишида маҳалла ҳамшираси бўлиб ишлаб келмоқдаман, — дейди Қурвонжон Бобожонова. Бугунги семинар менинг кўп йиллик тажрибамни янада оширишда муҳим аҳамиятга эга. Биз беморлар билан мулоқот жараёнида кўпроқ тиббий йўналишга эътибор қаратар эдик, мазкур семинар орқали сил билан оғриган инсонлар билан мулоқот жараёнида уларни руҳий тушкинликдан, умидсизликдан ҳалос этишда қўл келадиган психологик маслаҳатларга эга бўлдик. Энди биз нафақат фитизиатор-ҳамшира сифатида, балки психолог-ҳамшира сифатида ҳам фаол бўлишимиз лозим. Семинардан олган билим ва кўникмаларим иш фаолиятимда маҳаллалардаги беморлар, уларнинг оила аъзолари билан мулоқот қилиш жараёнида катта амалий кўмак беради. Бу каби семинар-тренингларни ташкил этиш ва чекка ҳудудларда, айниқса, қишлоқ врачлик пункларида фаолият олиб бораиган тиббиёт ходимлари малакасини ошириш муҳим аҳамият касб этади.
Ўтказилган учрашув натижасида аҳолининг заиф қатламлари билан ишлаш, уларга тиббий, ижтимоий ҳамда руҳан ёрдам кўрсатиш, ННТ билан янада самаралироқ ҳамкорлик қилиш бўйича муайян ёндашувларнинг аниқ механизми ишлаб чиқилди. Бундай ёндашувлар эса ўз навбатида сил билан ҳар томонлама курашишда қўл келади.